Het Erfgoedjuweel 2021 : Paardenmarkt 47
Ontdek hier het restauratieproject Paardenmarkt 47, handelsgelijkvloers met 2 bovenliggende appartementen
Breng een virtueel bezoek aan het appartement op 1ste verdieping:
Breng een virtueel bezoek aan het appartement op 2de en 3de verdieping:
Inschrijven voor bezoek op 12 september via site van Open Monumentendag
Vergeet niet je stem uit te brengen!
Bewaarde elementen
Spiltrap einde 16de eeuw
Interieur midden 19de eeuw
Wandkast begin 19de eeuw
Gebinte en moerbalken einde 16de eeuw
Gebouw bij aanvang van het project
De stadswoning aan de Paardenmarkt 47 is een traditioneel diephuis met trapgevel uit het begin van de 17de eeuw en een oudere structuur. Op het gelijkvloers waren commerciële of ambachtelijke functies gevestigd en op de verdiepingen werd gewoond. Vanaf ongeveer 1960 is het gebouw volledig verwaarloosd. Nadat de laatste bewoners vertrokken is er enkel gezorgd dat de ramen dicht waren en het niet teveel binnen regende. In 1989 is het gelijkvloers toegevoegd aan de aanpalende winkel op nummer 49.
Men is toen volledig blijven hangen in de mentaliteit van de winkeluitbater. Het geheel moest functioneel zijn en het oorspronkelijke gebouw was een last. De hoge plafonds werden gelijkgetrokken met de lage plafonds van nummer 49. De ramen werden verkleind en met blauwsteen afgewerkt. Een groot reclamepaneel moest beide panden met elkaar verbinden zodat er vooral niet naar boven gekeken werd. Het monument was enkel nog toegankelijk via een deur aan het terras van nummer 49.
De situatie vanaf 1970 was dus een schoolvoorbeeld van het winkelstraat probleem:
- Gevel van het handelsgelijkvloers staat volledig los van de bovenbouw
- Bovenbouw is enkel bereikbaar via de winkel en staat dus meestal leeg
Doelstelling van de restauratie
Bij het uitwerken van de plannen is er uitgegaan van verschillende doelstellingen om het project succesvol te maken. De winkelruimte moet zo groot mogelijk zijn en de bovenliggende ruimtes moeten kwalitatieve bewoning mogelijk maken. Daarnaast moet er maximaal ingezet worden op het behouden van de originele elementen.
Eenheid brengen in de volledige gevel
Na de bescherming in 1988 is er in 1989 toch nog een bouwvergunning uitgereikt voor het samenvoegen van de panden. Dit is uitgevoerd zonder enige aandacht voor het bovenliggende en de historische gevel. Ook was er geen toegang meer naar de bovenliggende verdiepen. De gevel kreeg in de 19de eeuw een kalkbepleistering om de aanpassingen van de ramen te verbergen.
Om het monument weer een volledige voorgevel te geven is onderaan de winkelpui herbouwt naar oud model en de bepleistering is behouden gezien de gevel te veel beschadigd werd.
Kwalitatieve bewoning mogelijk maken boven een handelsgelijkvloers
Winkelstraten zijn al te vaak dode straten buiten de openingsuren. De meeste eigenaars hebben liever enkele vierkante meter extra winkel en etalage en laten de bovenbouw dan maar leeg. Soms is deze zelf amper (veilig) toegankelijk. Door de combinatie met nummer 49 en enkele slimme ingrepen zoals een verhoogde gang is de bovenbouw weer toegankelijk met behoud van de originele spiltrap (einde 16de eeuw, die sinds 1942 niet meer doorloopt tot gelijkvloers) en dus ook de oorspronkelijke interne mobiliteit op de verdiepingen.
Het opsplitsen van het pand in 2 appartementen was een logische stap. In de loop van zijn geschiedenis had het eerste verdiep al enkele ingrijpende veranderingen ondergaan. Begin 19de eeuw werd hier een art-deco kamer ingericht aan de voorkant met aanpassing van de ramen. Gezien dit duidelijk het ‘nieuwste’ deel vormt van het pand is ervoor gekozen om het eerste verdiep als appartement in te richten en het 2de en 3de verdiep als een 2de appartement.
Op de 2de verdieping is de oorspronkelijke verdwenen tegelvloer hersteld met gelijkaardige recuperatie Boomse tegels. Deze tegelvloer verwijst niet enkel naar de oorspronkelijke stapelruimte maar vergroot ook het loftgevoel dat samen met de 3de verdieping een kenmerkende sfeer geeft aan het 2de appartement.
De zolder is structureel mooi bewaard gebleven en wijst op een vroeg 16de -eeuwse constructie (1520-1530). De openheid van de zolder kon structureel mooi bewaard blijven door de slaapkamers en badkamer bovenop nummer 49 te plaatsen.
Samenspel creëren met aanpalende nummer 49
De panden 47 en 49 zijn door het handelsgelijkvloers al sinds 1989 met elkaar verbonden maar het pand nummer 47 was al veel vroeger verwaarloosd op de verdiepingen en de winkeletalage was al enkel malen gewijzigd, steeds verder van het oorspronkelijke ontwerp.
Door het toevoegen van een extra verdiep op nummer 49 werd het vreemde gat in het straatbeeld weggewerkt. De vreemd gebogen dakrand werd strakgetrokken door een nieuwe dakgoot. De uitbouw werd zo ontworpen dat de trapgevel maximaal tot zijn recht komt. Een doordachte keuze van de kleuren en materialen maakt van beide panden een geheel terwijl het monument weer in volle glorie kan schitteren.
De winkel aanpassen aan de gevel ipv omgekeerd
De huurder Carrefour heeft zijn uiterste best gedaan om hun standaard winkelconcept toch zo goed mogelijk aan te passen aan de nieuwe winkelpui. Hogere plafonds, maximaal vrijlaten van de etalage, passende kleurkeuzes, …
Het eindresultaat is een kruidenierszaak met voldoende oppervlakte om rendabel te zijn in de actuele markt. De winkel combineert een goede toegankelijkheid met een authentieke uitstraling. Deze buurtwinkel past perfect in het straatbeeld waar het ook zijn maatschappelijke rol speelt. Een dorp zonder buurtwinkel is doods maar dit geldt zeker ook voor een buurt in de stad.
Constructieve uitdagingen van het project
Winkel is tijdens volledige verbouwing opengebleven
Dit was veruit de grootste uitdaging. Gedurende de volledige verbouwing van bijna 2 jaar is de winkel elke dag opengebleven. Hiervoor is er zeer veel coördinatie nodig geweest maar verder is dit redelijk vlot gelopen. Na de werken werd de winkelinrichting volledig vernieuwd om het geheel in harmonie te brengen.
Toevoegen van moderne technieken
Om kwalitatieve bewoning boven een winkel mogelijk te maken is er volop geïnvesteerd om de appartementen technisch up-to-date te brengen terwijl bijna alle technieken onzichtbaar werden weggewerkt.
- Type D ventilatie
- Dubbel glas met geblazen glas
- Brandveilige compartimentering
- Rookluik
Rekening houdend met de beperkingen door de beschermde status van het monument zijn de appartementen toch erg energiezuinig en goed geisoleerd wat zich vertaald in een goede EPC energiescore.
Tegelvloer op 2de verdiep
De originele tegelvloer met Boomse tegels lag op de plankenvloer en hierop waren tussenwanden gebouwd. Op enkele stukken onder de tussenmuren na was alles weggehaald, mogelijks omdat de structuur niet alles meer kon dragen. Tegelen rechtstreeks op de houten vloer is tegenwoordig niet meer uitvoerbaar maar opgelost met zwaluwplaten en extra ijzeren balken verborgen onder het vals plafond van de onderliggende kamer. Hoewel technisch moeilijker geeft dit wel terug de charme van een stapelzolder maar nu met voldoende stabiliteit.